Böbrek Hastalıklarında Tıbbi Beslenme

Böbrek Hastalıklarında Beslenme:
Böreklerde meydana gelen iltihabi böbrek hastalığıdır.

• Oligüri (idrar çıkışının azalması),
• Anüri (idrara çıkamama),
• Ödem,
• Proteinüri (idrarda protein bulunması),
• Hematüri (idrarda kan bulunma,
• Anemi, (kansızlık)
• Hipertansiyon (yüksek tansiyon)

gibi belirtiler verir. Tedavi edildiği takdirde iyileşebilir. Tedavi edilmezse; akut böbrek yetmezliği, akciğerde ödem, gibi komplikasyonlar gelişebilir.

AGN’nin tedavi edilmemesi sonucu kronikleşen böbrek iltihabıdır.

• Baş ağrısı,
• Halsizlik,
• Ödem,
• Noktüri (gece sık idrara çıkma),
• Proteinüri,
• Hematüri,
• Anemi,
• Hipertansiyon,
• Kalp Yetmezliği,
• Böbreğin Süzme İşlevinde azalma gibi belirtiler verir.

Böbrek dokusunun harabiyeti ve nefronların fonksiyonlarının bozulması sonucu görülen böbrek hastalığıdır. Glomerulonefritler, diyabet, altın, cıva, kurşun gibi ağır metaller ve bazı hastalıklar sonucu görülür. Hipoalbuminemi, yaygın ödem, aşırı derece proteinüri, hipertansiyon, hiperlipidemi, hiperkolesterolemi, kalsiyum yetersizliği gibi belirtileri vardır.

Böbrek fonksiyonlarının %10-15’inin kaybıdır. Genellikle tedavi sonucunda fonksiyonlarda geri dönüş yaşanır. Yanık, sepsis, hipotansiyon, diyabet koması, kalp yetmezliği, dehidratasyon, glomerulonefritler, mikroanjiopati, enfeksiyonlar, böbrek taş ve tümörü ile bazı ilaçlara bağlı olarak gelişebilir. ABY’de; oligüri, anüri, ödem, hipertansiyon, kalp yetmezliği, metabolik asidoz, kan üre, ürik asit, kreatininde artış, dalgınlık hematemez (ağızdan kan gelmesi), melena (dışkıda kan bulunması) ve şok yanabilir.

Böbrek fonksiyonlarının ilerleyici ve geri dönüşsüz olarak bozulmasıdır. %20’nin üzerinde böbrek fonksiyon kaybı vardır. Kalıtsal böbrek hastalıkları, nefritler, yaygın ateroskleroz, hipertansiyon, dolaşım bozuklukları, idrar yollarının tıkanması ve diyabetik nefropati sebebiyle gelişebilir.
KBY’nin en son aşamalarına gelmiş hastalarda diyet ve tıbbi tedavi sonuç vermediğinde hastalar diyalize girerler. Diyaliz, kanda yüksek yoğunlukta bulunan bazı zararlı maddelerin vücuttan uzaklaştırılması için kullanılan bir yöntemdir. Günümüzde hemodiyaliz ve periton diyalizi olmak üzere iki tür diyaliz uygulanmaktadır. Her ikisinin de beslenmesinde dikkat edilmesi gerekenler birbirinden farklıdır.

Üriner sistemde en sık görülen hastalıklardandır. İlk olarak 20-30 yaşlarında ortaya çıkar. Erkeklerin %10-15’i, kadınların ise ortalama %5’inde görülür. Özellikle bir kez taş oluşmuş erkeklerin 2/3’ünde ortalama 9 yıl içinde taş oluşumu tekrarlanmaktadır. Taşın kimyasal içeriğine göre tedavi şekilleri farklıdır.

Böbrek hastalıklarında bozulan böbrek fonksiyonları sonucu vücutta besin öğelerin de yetersizlikler ya da aşırılıklar, sıvı dengesinde bozulma görülür. Bunlara bağlı olarak oluşabilecek komplikasyonların en az düzeye indirilebilmesi için beslenme son derece önemlidir.
Böbrek hastalarının beslenmeleri mevcut kan değerleri, böbrek hastalığının çeşidi, hastanın sahip olduğu diğer hastalıklar, yaş, boy, ağırlık gibi birçok etkene bağlı olarak hazırlanır.Dolayısıyla her hastanın diyeti o kişiye özeldir ve beslenme programı mutlaka diyetisyen tarafından hazırlanmalıdır.

Böbrek hastalıklarında, ürik asit, kreatinin gibi protein yıkım ürünlerinin vücuttan atımında sorun oluşur ve vücutta birikir. Bu ürünlerin birikimini azaltmak için protein yıkımını en aza indirmek mümkünse durdurmak gerekir.

Not: Nefrotik sendrom dışında, böbrek hastalarının protein alımı genellikle kısıtlanır.

Böbrek hastalarının vücutlarında oluşabilecek katabolizmayı (yıkımı) önlemek için diyetin enerjisi yüksek tutulur.

Alınan düşük miktardaki proteinin anabolizma(yapım) yerine enerji için kullanılmaması önemlidir. Bunun için hastanın kan değerleri ve sahip olduğu diğer hastalıklara göre beslenmesinde karbonhidrat ve yağlardan yardım alınır.

Böbrek hastalıklarında idrar miktarında azalma ya da hiç idrar yapamama görülebilir.Tüketilen sıvı miktarı arttırılsa da alınan sıvı vücutta birikir.

Hastaların günlük sıvı ihtiyacı bir önceki gün çıkardığı idrar miktarına ek 500 ml şeklinde olmalıdır. İdrar çıkışında azalma yoksa su tüketiminin sınırlanmasına aksi belirtilmedikçe gerek yoktur.

Kan tahlil sonuçlarına ve doktorunun ön görüsüne göre değişmekle birlikte sodyum, potasyum ve fosfor alımlarına dikkat etmeleri gerekir.